In het nieuws

De BRAVOO!-studie ontvangt subsidie van BeterKeten De studie streeft naar Betere herkenning van Reactieve Artritis bij kinderen ter Voorkoming van Overbehandeling en Onnodige zorgconsumptie. De BRAVOO!-studie ontvangt subsidie van BeterKeten De studie streeft naar Betere herkenning van Reactieve Artritis bij kinderen ter Voorkoming van Overbehandeling en Onnodige zorgconsumptie.

Het promotietraject dat gefaciliteerd en gefinancierd wordt door de stichting BeterKeten richt zich op kinderen met gewrichtsontstekingen. Gewrichtsontsteking (artritis) bij kinderen kent drie vormen; een reactie van het afweersysteem op een doorgemaakte infectie (reactieve artritis), een artritis door een bacterie in het gewricht en jeugdreuma. Nu kunnen wij deze vormen niet goed onderscheiden, terwijl deze ziektes elk heel anders behandeld moeten worden. Het doel van dit project is om met een gestructureerd klinisch protocol en innovatieve technieken deze vormen van artritis beter te herkennen en zo direct de juiste behandeling te kunnen geven. Alle kinderen met artritis worden in de eerste zes weken na start van de klachten in de regionale ziekenhuizen gezien waardoor dit project bij uitstek past in een onderzoekslijn voor een regionaal

ziekenhuis. Door de toegezegde deelname van kinderartsen uit (mede de grote topklinische) ziekenhuizen in de regio, is het aanbod van minimaal 200 patiënten met artritis mogelijk. Met een prospectieve, multicenter studie, wordt de rol van infectieuze verwekkers bij artritis onderzocht.

Dr. Xandra van den Tweel (kinderarts, Maasstad Ziekenhuis), dr. Sylvia Kamphuis (kinderarts-reumatoloog/immunoloog in het Erasmus MC) en prof. dr. Annemarie van Rossum (kinderarts-infectioloog/immunoloog in het Erasmus MC) trekken dit onderzoek.

Topklinische reumazorg Op het gebied van inflammatoire artritis wordt er in het Maasstad Ziekenhuis onderscheidende zorg geleverd. Topklinische reumazorg Op het gebied van inflammatoire artritis wordt er in het Maasstad Ziekenhuis onderscheidende zorg geleverd.

Daarom is deze zorgfuncties recent opgenomen in het topklinisch zorgregister van de vereniging Samenwerkende Topklinische Opleidingsziekenhuizen (STZ).

Zorg is topklinisch als er sprake is van excellente, innovatieve patiëntenzorg, als patiënten betrokken zijn bij de verbetering van de zorg en als opleiden en onderzoek hoog in het vaandel staan.

In het Zorgregister van de STZ worden alle topklinisch zorgfuncties van de zesentwintig Nederlandse topklinische ziekenhuizen opgenomen, nadat zij door een strenge selectie-molen zijn gegaan. Wij zijn, als voortrekker van de waardegedreven zorg, dan ook trots dat wij deze functie hebben mogen toevoegen!

‘Angst voor prednison is vaak onterecht’ Ontstekingsremmer prednison heeft een slechte naam. Toch denken veel artsen dat, bij oordeelkundig gebruik, het middel juist een gunstig effect heeft. Om dit aan te tonen is een groot onderzoek opgezet, waar het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis aan meedoet. Reumatologen Marc Kok en Melek Güler: “De positieve effecten van prednison worden onderbelicht.” ‘Angst voor prednison is vaak onterecht’ Ontstekingsremmer prednison heeft een slechte naam. Toch denken veel artsen dat, bij oordeelkundig gebruik, het middel juist een gunstig effect heeft. Om dit aan te tonen is een groot onderzoek opgezet, waar het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis aan meedoet. Reumatologen Marc Kok en Melek Güler: “De positieve effecten van prednison worden onderbelicht.”

“Wij zijn ervan overtuigd dat prednison voor de behandeling van gewrichtsreuma een prima medicijn is en dat bij gepast gebruik de voordelen groter zijn dan de nadelen. Dat proberen we met dit onderzoek te laten zien.” Reumatologen Marc Kok en Melek Güler organiseren voor het Maasstad Ziekenhuis de deelname aan het grote, internationale GLORIA-onderzoek. Hierbij worden de gunstige effecten én de bijwerkingen van een lage dosering prednison onderzocht bij mensen met reumatoïde artritis van 65 jaar en ouder (zie ook het dossier in ReumaMagazine, april 2017).

“Over prednison bestaan veel horrorverhalen”, zeggen Kok en Güler. “Mensen denken dat je er dik van wordt en dat het botontkalking geeft. Deze bijwerkingen zien we inderdaad bij gebruik van hoge en zeer hoge doseringen. Maar als je prednison in lage dosering toevoegt aan andere medicatie, dan zien we heel weinig bijwerkingen. Dit laatste is echter tot op heden nooit netjes uitgezocht. Daarom is dit placebo-gecontroleerde onderzoek zo belangrijk.”

Prednison geeft extra energie

Voor de goede orde: prednison (of prednisolon) wordt veel gebruikt. Wereldwijd krijgt bijna de helft van alle RA-patiënten dit middel voorgeschreven. Dit ondanks de slechte naam van prednison en de opkomst van andere medicijnen, zoals biologicals. En dat is niet zo gek, want prednison werkt snel, terwijl andere ontstekingsremmende medicijnen een aanlooptijd nodig hebben. Daarom wordt prednison bij mensen met een actieve RA vaak ‘ter overbrugging’ aangeboden, bij het starten van een nieuwe behandeling. Een andere strategie is om prednison te verstrekken als aanvullend middel, in een ‘onderhoudsdosis’.

Het effect van deze tweede strategie wordt nu bekeken in het GLORIA-onderzoek en wel bij mensen van 65 jaar en ouder. “Prednison is een eenvoudig middel, het is niet duur en heeft – naast het goed remmen van ontstekingen – vaak nog meer positieve effecten, die meestal weinig aandacht krijgen”, zegt Kok. “Zo geeft het middel vaak extra energie en extra eetlust, iets wat mensen ouder dan 65 in veel gevallen als prettig ervaren. Verder zorgt het er mogelijk voor dat je minder andere medicijnen nodig hebt.”

Het Maasstad Ziekenhuis heeft één van de grotere poliklinieken reumatologie van Nederland. Er werken elf artsen en er wordt veel klinisch onderzoek gedaan, naar bestaande en nieuwe behandelingen. Toch was het voor Kok en Güler nog een hele kunst om voor het GLORIA-onderzoek voldoende deelnemers te vinden. Ten eerste omdat patiënten afvallen die al prednison gebruiken. “Want we willen juist achterhalen of prednison veranderingen teweegbrengt of niet.” Bovendien waren er niet veel patiënten met een voldoende actieve RA. “We zoeken altijd al naar de optimale behandeling”, zegt Güler. Ook daardoor voldeden veel patiënten aanvankelijk niet aan de criteria van het onderzoek.

Spier- en vetweefsel

Melek Güler grijpt het GLORIA-onderzoek aan om ook uit te zoeken of prednison invloed heeft op iemands vet- en spierweefsel. Het Maasstad Ziekenhuis beschikt over een geavanceerde DXA-scanner, die de hoeveelheid vet- en spierweefsel van een patiënt razendsnel kan vaststellen. “Als je het woord prednison laat vallen, zeggen veel mensen dat je ervan aankomt en dat je er een dik hoofd en een dikke buik van krijgt. Dat is één van de grote angsten”, zegt Güler. “Met onze DXA-scanner kunnen we heel precies uitzoeken of dit beeld klopt of niet. Het apparaat meet namelijk niet alleen de botdichtheid, maar ook de hoeveelheid vetmassa en vetvrije massa. Het apparaat maakt een total bodyscan. Zo kunnen we vaststellen of patiënten, die we twee jaar lang behandelen met lage dosering prednison, aankomen of niet, en of het vet zich verplaatst.”

“Deelnemers liggen, na de gebruikelijke botdichtheidmeting, twee tot drie minuten langer onder het DXA-apparaat dan anders. Meer inspanning is het niet om mee te doen en de hoeveelheid extra straling is verwaarloosbaar.” Behalve het Maasstad Ziekenhuis beschikken ook de GLORIA-ziekenhuizen van Gouda en Leeuwarden over een geavanceerd DXA-apparaat en zij doen eveneens mee aan de sub-studie naar vet- en spierweefsel. “In totaal hopen we voor dit onderdeel 80 tot 100 deelnemers te vinden. Ik denk dat een lage dosering prednison weinig tot geen invloed heeft op het vet- en spierweefsel, en dat je van zo weinig prednison niet aankomt”, zegt Güler.

“Het GLORIA-onderzoek is heel relevant”, zegt Kok. “De resultaten kun je straks meteen in de praktijk toepassen. Mijn vermoeden is dat meer mensen in aanmerking komen voor een lage dosering prednison dan nu gebeurt en dat dit een gunstige uitwerking kan hebben. De eerste resultaten van het onderzoek wijzen daar ook op. Nog niemand van de deelnemers heeft voortijdig afgehaakt. Allemaal zijn ze blij aan deze studie te kunnen meedoen.”

Het studieteam overlegt met een patient: Marc Kok, Melek Güler-Yuksel, de patient en Elise Tensen-Mudde (onderzoeksverpleegkundige).

Het studieteam overlegt met een patiënt: Marc Kok, Melek Güler-Yuksel, de patient en Elise Tensen-Mudde (onderzoeksverpleegkundige).

Twintig procent van jongvolwassenen met chronische rugklachten heeft vorm van reuma Van de jonge mensen tussen de 18 en 45 jaar die zich met chronische lage rugklachten bij de huisarts melden, blijkt bijna twintig procent last te hebben van de reumatische aandoening axiale spondyloartritis. Twintig procent van jongvolwassenen met chronische rugklachten heeft vorm van reuma Van de jonge mensen tussen de 18 en 45 jaar die zich met chronische lage rugklachten bij de huisarts melden, blijkt bijna twintig procent last te hebben van de reumatische aandoening axiale spondyloartritis.

Deze patiënten zouden moeten worden doorverwezen naar een reumatoloog, aangezien deze ziekte tegenwoordig goed te behandelen is met ontstekingsremmende pijnstillers of biologicals (eiwitten). Dit blijkt uit onderzoek van arts-onderzoeker Lonneke van Hoeven verbonden aan de afdeling Reumatologie van het Maasstad Ziekenhuis en Erasmus MC en Angelique Weel, reumatoloog in het Maasstad Ziekenhuis. De onderzoeksresultaten zijn deze week gepubliceerd in het toonaangevende tijdschrift PLOS ONE. Ter info persbericht Erasmus MC.

Publicaties in de media

Reumatoïde artritis: met vroegtijdige diagnose en intensieve behandeling medicatie afbouwen of stoppen mogelijk Op het jaarlijks internationaal congres (EULAR – Annual European Congress on Rheumatology 2015) voor reumaprofessionals in Rome, op donderdag 11 juni, presenteerde het Maasstad Ziekenhuis twee wetenschappelijke studies met opmerkelijke onderzoeksresultaten. Reumatoïde artritis: met vroegtijdige diagnose en intensieve behandeling medicatie afbouwen of stoppen mogelijk Op het jaarlijks internationaal congres (EULAR – Annual European Congress on Rheumatology 2015) voor reumaprofessionals in Rome, op donderdag 11 juni, presenteerde het Maasstad Ziekenhuis twee wetenschappelijke studies met opmerkelijke onderzoeksresultaten.

“We hebben onderzoek gedaan naar het effect van intensieve behandeling voor reumatoïde artritis en handartrose. Daaruit blijkt dat het heel belangrijk is een vroege diagnose te stellen en een intensieve behandeling te geven aan patiënten met reumatoïde artritis”, vertelt reumatoloog Angelique Weel, die de eer had de onderzoeksresultaten te presenteren voor ruim 15.000 reumatologen uit alle werelddelen. Ze noemt de presentatie “een uniek moment”.

Vroege intensieve behandeling reumatoïde artritis belangrijk
Bij de eerste wetenschappelijke studie is gekeken naar de effecten van vroegtijdige en intensieve behandeling van reumatoïde artritis (met een combinatie van gebruikelijke geneesmiddelen). Reumatoloog Weel, die het onderzoek leidt, vertelt: “Tijdens het tweede jaar dat deze studie nu loopt, is gebleken dat - naast het in een vroeg stadium stellen van een diagnose - vooral intensieve behandeling van reumatoïde artritis van groot belang is. Behandelingen met een combinatie van gebruikelijke geneesmiddelen slaan daarbij het beste aan. Bovendien hebben patiënten met deze aanpak - op de langere termijn - minder dure biologicals (geneesmiddelen met eiwitten) nodig. Het is - bij het vroeg starten van een behandeling - mogelijk om medicatie af te bouwen of zelfs helemaal te stoppen na verloop van tijd. Deze bevinding is een doorbraak omdat tot nu toe werd gedacht dat - zodra je start met medicatie tegen reumatoïde artritis - je niet meer van de medicatie af komt. Dit is de reden dat het onderzoek veel aandacht kreeg op het internationale congres in Rome.”

Reumamedicijn tegen handartrose niet effectief
De tweede wetenschappelijke studie is gestart om inzicht te krijgen in het effect van een ontstekingsremmend tablet (Hydroxychloroquine, Plaquenil). Het medicijn wordt door reumatologen internationaal vaak voorgeschreven bij handartrose. Plaquenil is in dit onderzoek niet effectief gebleken tegen pijn, functiebeperkingen en kwaliteit van leven bij milde tot matige pijn bij patiënten met handartrose. Of het effect heeft bij mensen met een eindstadium van handartrose (erosieve vorm), zal moeten blijken uit een ander onderzoek. Ondanks dat we liever hadden gezien dat we van een positief effect konden spreken, is het ook goed om - wetenschappelijk onderbouwd – te concluderen dat Plaquenil geen effect heeft. Hierdoor kunnen we patiënten effectiever behandelen en efficiënter werken.”, aldus reumatoloog Natalja Basoski van het Maasstad Ziekenhuis.

De komende jaren worden de wetenschappelijke studies voorgezet bij het Maasstad Ziekenhuis en de betrokken ziekenhuizen. Zo ontstaan er meer inzichten in reumatische aandoeningen, met als doel optimalisatie van de patiëntenzorg”, vertelt reumatoloog Weel.

Veel aandacht voor onderzoek
Als topklinisch opleidingsziekenhuis levert het Maasstad Ziekenhuis hooggespecialiseerde medische zorg en besteedt het ziekenhuis veel aandacht aan opleidingen, onderwijs en onderzoek. Samen met de reumatologen van ziekenhuizen in de regio Rotterdam (Erasmus MC, Sint Franciscus Gasthuis, Vlietland Ziekenhuis, Albert Schweitzer Ziekenhuis, Bravis ziekenhuis en Admiraal de Ruyter Ziekenhuis) wordt onderzoek uitgevoerd om de kwaliteit van leven van patiënten te verbeteren.

Samenwerking tussen afdeling Reumatologie van het Maasstad Ziekenhuis en Dance for Health Onderzoek naar danstherapie voor mensen met Reumatoïde artritis. Samenwerking tussen afdeling Reumatologie van het Maasstad Ziekenhuis en Dance for Health Onderzoek naar danstherapie voor mensen met Reumatoïde artritis.

Dat bewegen voor mensen met Reumatoïde artritis (RA) erg goed is, is algemeen bekend. Maar naast de fysieke inspanning, is het belangrijk aandacht aan de mentale ontspanning te schenken. “Dance for Health” zorgt voor beide door beweging aan te bieden in een dansvorm. Deze bewegingsvorm wordt al ongeveer twee jaar met een zeer goed resultaat aangeboden aan mensen met de Ziekte van Parkinson en zal ook voor mensen met RA beschikbaar zijn.

Onderzoek
Om de uitvoering en het resultaat van deze bewegingsvorm in kaart te kunnen brengen, zullen verschillende onderzoeken nodig zijn. De eerste fase van het onderzoek zal zich voornamelijk richten op de haalbaarheid van het volgen van deze bewegingsvorm door mensen met RA. Daarvoor worden gedurende 8 weken tien mensen met RA uit het Maasstad Ziekenhuis gevolgd, waarbij gelet wordt op de mentale, fysieke en sociale mogelijkheden om deze dansvorm te kunnen volgen. Zijn er belemmeringen voor deze mensen en zo ja, welke belemmeringen?

Het doel is om de weg naar het volgen van deze bewegingsvorm zo soepel mogelijk te laten verlopen, zodat zoveel mogelijk mensen met RA de mogelijkheid krijgen om te gaan bewegen!

Artritis psoriatica bij mensen met psoriasis: onderzoek gestart naar vroegtijdige herkenning Het Maasstad Ziekenhuis heeft, in samenwerking met het Erasmus MC, een speciaal ‘screeningprogramma’ ontwikkeld waarmee artritis psoriatica (PsA) – een vorm van reuma – in een vroeg stadium kan worden herkend. Dermatologen en reumatologen werken hiervoor nauw met elkaar samen. “Snel ingrijpen en behandelen van deze vorm van reuma draagt bij aan minder belemmeringen in het dagelijks leven en minder beschadigingen aan gewrichten en pezen”, stelt reumatoloog Marc Kok die het onderzoek leidt. “Ook kan werkuitval ermee worden voorkomen”. Artritis psoriatica bij mensen met psoriasis: onderzoek gestart naar vroegtijdige herkenning Het Maasstad Ziekenhuis heeft, in samenwerking met het Erasmus MC, een speciaal ‘screeningprogramma’ ontwikkeld waarmee artritis psoriatica (PsA) – een vorm van reuma – in een vroeg stadium kan worden herkend. Dermatologen en reumatologen werken hiervoor nauw met elkaar samen. “Snel ingrijpen en behandelen van deze vorm van reuma draagt bij aan minder belemmeringen in het dagelijks leven en minder beschadigingen aan gewrichten en pezen”, stelt reumatoloog Marc Kok die het onderzoek leidt. “Ook kan werkuitval ermee worden voorkomen”.

Op de afdeling Dermatologie van het Maasstad Ziekenhuis is in dit kader onlangs gestart met het ‘screenen’ (onderzoeken) van patiënten die er onder behandeling zijn voor de huidaandoening psoriasis. Na de screening kan een patiënt direct worden doorverwezen naar de reumatoloog.

Vroeg opsporen voorkomt klachten
Artritis psoriatica is een vorm van reuma waarbij mensen ernstige last hebben van gezwollen en pijnlijke pezen en gewrichten. Bij 20 tot 30 procent van de patiënten met psoriasis is er ook sprake van reuma, zo blijkt uit eerdere onderzoeken. De klachten die bij beginnende reuma horen zijn voor patiënten met psoriasis echter lastig te herkennen. Daardoor wordt de ziekte vaak pas vastgesteld als er al ernstige klachten zijn of als er al beschadigingen zijn aan pezen of gewrichten. Met de speciale screening kan deze vorm van reuma nu vroegtijdig worden herkend, zodat patiënten eerder een passende behandeling kunnen krijgen en ernstiger en/of blijvende klachten kunnen worden voorkomen. Het screeningsprogramma maakt deel uit van het onderzoeksproject ‘Joint Skin’. Joint Skin wordt financieel ondersteund door Novartis omdat het project helpt de reumazorg verder te verbeteren.

Screening in Maasstad Ziekenhuis
Recentelijk wordt iedereen met psoriasis, die bij het Maasstad Ziekenhuis onder behandeling is en de polikliniek Dermatologie bezoekt, gescreend. De complete screening duurt zo’n 30 tot 45 minuten en bestaat uit:

Het invullen van een vragenlijst. Deze bestaat uit vijf eenvoudige ‘ja/nee-vragen’. Bij drie of meer ja-antwoorden volgt een directe verwijzing naar de reumatoloog voor nader onderzoek. Zo niet, dan stopt de screening hier.
Bij verwijzing naar de reumatoloog: lichamelijk onderzoek naar gezwollen en pijnlijke pezen en gewrichten.
Een echografie – volgens de meest recente internationale kwaliteitsstandaarden – om eventuele gewrichtsontstekingen vast te stellen. Op basis van de uitslag kan een behandeling bij de reumatoloog volgen.

Eén van de patiënten bij wie de screening onlangs is afgenomen:
“Ik ben blij dat het Maasstad Ziekenhuis hier zo vooruitstrevend in is. Psoriasis is al niet fijn en als dan blijkt dat je ook nog risico loopt op ontstekingsreuma, dan kun je daar maar beter zo snel mogelijk bij zijn. Je wilt immers het liefst je dagelijkse dingen kunnen blijven doen.”

Vervolg onderzoek Joint Skin
Het Erasmus MC verwacht, in aansluiting op het Maasstad Ziekenhuis, dit najaar van start te gaan met de screening. In totaal kunnen 150 patiënten deelnemen aan het onderzoek. De eerste resultaten van het onderzoek worden in 2019 verwacht.

Joint Skin is opgezet door de medisch specialismen reumatologie en klinische immunologie (gespecialiseerd in de weerstand van het lichaam) van het Maasstad Ziekenhuis. Er wordt niet alleen onderzoek gedaan naar de vroege opsporing van reuma, maar tevens naar nieuwe behandelingen.

Mensen met psoriasis, die denken dat ze mogelijk ook een vorm van reuma hebben, kunnen contact opnemen met hun behandelend huisarts of dermatoloog voor dit onderzoek; voor een verwijzing naar de polikliniek Dermatologie van het Maasstad Ziekenhuis.

Foto (van links naar rechts): betrokken dermatoloog Tim van Meurs, reumatoloog Marc Kok en arts-onderzoeker Hannah den Braanker in het Maasstad Ziekenhuis

Patiëntenpanel polikliniek Reumatologie Sinds 2016 heeft de polikliniek Reumatologie een patiëntenpanel. Patiëntenpanel polikliniek Reumatologie Sinds 2016 heeft de polikliniek Reumatologie een patiëntenpanel.

Dit panel, dat inmiddels uit meer dan 50 leden bestaat, komt een aantal keer per jaar bijelkaar. Panelleden geven input over de zorgverlening, denken mee over onderzoek en geven aan wat voor reumapatiënten van belang is. Ook dragen ze bij aan allerlei projecten soms individueel, soms met een kleine groepje of bijvoorbeeld via een online enquête.

De panelleden en medewerkers van de poli ontvangen een aantal keer per jaar een nieuwsbrief met informatie over lopende zaken en resultaten van onderzoek.